در ساخت و سازهای امروزی، انتخاب نوع بلوک سقفی تاثیر مستقیم بر مصرف انرژی، آسایش صوتی و حتی هزینه‌های نهایی پروژه دارد. دو گزینه پرکاربرد در سقف تیرچه بلوک، بلوک یونولیتی (پلی‌استایرن کندسوز) و بلوک سفالی (مجوف رسی) هستند. این مقاله به بررسی کامل عملکرد حرارتی و صوتی این دو نوع بلوک می‌پردازد تا پیمانکاران، مهندسان و کارفرمایان بتوانند انتخابی آگاهانه داشته باشند.
ضریب هدایت حرارتی و نقش آن
مقایسه عملکرد حرارتی و صوتی بلوک‌های یونولیتی (پلی‌استایرن نسوز) و سفالی (مجوف رسی) در سقف تیرچه بتنی از دو منظر اصلی بررسی می‌شود. ضریب هدایت حرارتی (λ) شاخصی است که میزان عبور گرما از مصالح را نشان می‌دهد. هر چه این عدد کمتر باشد، ماده عایق حرارتی بهتری محسوب می‌شود.
بلوک یونولیتی (فوم پلی استایرن)
ضریب هدایت حرارتی: حدود 0.03–0.04 W/m·K → بسیار پایین، بنابراین عایق حرارتی بسیار خوب.
مزایا:
کاهش قابل توجه اتلاف انرژی گرمایشی و سرمایشی.
کمک به رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان.
کاهش بار حرارتی سیستم تهویه مطبوع.
معایب:
در صورت عدم استفاده از پوشش مناسب، در آتش‌سوزی تغییر شکل داده و دود سمی تولید می‌کند.
نیاز به پوشش گچ و خاک یا بتن برای افزایش مقاومت حریق.
بلوک سفالی (مجوف رسی)
ضریب هدایت حرارتی: حدود 0.35–0.45 W/m·K → رسانایی بیشتر و عایق حرارتی ضعیف‌تر.
مزایا:
مقاومت بالای ذاتی در برابر آتش.
طول عمر زیاد و دوام بالا.
معایب:
باعث افزایش بار مرده سقف و نیاز به تیرچه‌های مقاوم‌تر می‌شود.
نتیجه گیری حرارتی
برای پروژه‌هایی که هدف اصلی کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی حرارتی ساختمان است، بلوک یونولیتی انتخاب بهتری محسوب می‌شود.
عملکرد صوتی بلوک‌ها
آسایش صوتی یکی از پارامترهای مهم در طراحی ساختمان است. انتخاب بلوک سقفی می‌تواند نقش مهمی در کاهش انتقال صدای هوابرد و کوبه‌ای داشته باشد.
بلوک یونولیتی
ویژگی‌ها:
چگالی پایین → عملکرد ضعیف‌تر در کاهش صدا.
صدای کوبه‌ای و ضربه‌ای را به‌خوبی مهار نمی‌کند.
راه‌حل‌ها:
استفاده از کف‌سازی شناور و لایه‌های عایق صوتی (فوم پلی‌اتیلن).
افزایش ضخامت بتن رویه برای بهبود عملکرد صوتی.
بلوک سفالی
ویژگی‌ها:
چگالی و جرم بیشتر → کاهش بهتر انتقال صدا.
عملکرد مطلوب‌تر برای صداهای هوابرد مثل صحبت، تلویزیون و موسیقی.
مزیت کلیدی:
میرایی ارتعاشات و عبور کمتر صدا به دلیل جرم بالاتر.
نتیجه‌گیری صوتی
برای پروژه‌هایی که هدف اصلی کنترل انتقال صدا است، بلوک سفالی عملکرد بهتری دارد.
جدول مقایسه عملکرد حرارتی و صوتی بلوک یونولیتی و بلوک سفالی در سقف تیرچه بلوک
| ویژگی | بلوک یونولیتی (فوم پلی‌استایرن) | بلوک سفالی |
| عایق حرارتی | بسیار خوب (λ≈0.03–0.04) | متوسط تا ضعیف (λ≈0.35–0.45) |
| عایق صوتی | ضعیف‌تر (به‌دلیل چگالی پایین) | بهتر (به‌دلیل جرم بالاتر) |
| وزن | سبک → کاهش بار مرده | سنگین‌تر |
| مقاومت در برابر آتش | ضعیف‌تر (نیاز به پوشش محافظ) | بسیار خوب |
| هزینه حمل و نصب | ارزان‌تر و نصب آسان‌تر | سنگین‌تر، هزینه حمل بیشتر |
| دوام مکانیکی | شکننده‌تر، احتمال خردشدگی | مقاوم‌تر در برابر ضربه |
تاثیر انتخاب بلوک یونولیتی و بلوک سفالی بر سرعت اجرا و هزینه ساخت سقف تیرچه بلوک
بلوک یونولیتی: به دلیل وزن کم و نصب آسان، سرعت اجرای پروژه را افزایش داده و هزینه نیروی انسانی را کاهش می‌دهد.
بلوک سفالی: به دلیل وزن بیشتر، حمل و اجرای دشوارتر و زمان‌برتر است.
مقایسه مقاومت در برابر آتش بلوک یونولیتی و بلوک سفالی در سقف تیرچه بلوک
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها هنگام استفاده از بلوک یونولیتی در سقف تیرچه‌بلوک، مسئله ایمنی در برابر آتش‌سوزی است. فوم سقفی پلی‌استایرن هرچند از نوع کندسوز انتخاب می‌شود، اما در دماهای بالا ممکن است تغییر شکل دهد و در صورت نبود لایه محافظ مناسب، دود سمی تولید کند که می‌تواند خطرناک باشد. برای رفع این مشکل، اجرای پوشش محافظ مانند ملات گچ و خاک، شاتکریت یا بتن رویه به‌عنوان لایه‌ای مقاوم در برابر حرارت کاملاً ضروری است. این لایه علاوه بر افزایش مقاومت حریق، مانع انتشار شعله و گازهای سمی می‌شود و زمان مورد نیاز برای تخلیه ایمن ساکنان در شرایط اضطراری را فراهم می‌کند. رعایت این نکات، هم به حفظ جان و ایمنی ساکنان کمک می‌کند و هم الزامات مقررات ملی ساختمان در خصوص مقاومت در برابر آتش را برآورده می‌سازد.
نتیجه‌گیری نهایی درباره انتخاب بلوک یونولیتی و بلوک سفالی در سقف تیرچه بلوک
انتخاب بین بلوک یونولیتی و بلوک سفالی باید بر اساس اولویت‌های پروژه انجام شود:
اگر بهینه سازی حرارتی، کاهش مصرف انرژی و سرعت اجرا اهمیت بیشتری دارد: بلوک یونولیتی بهترین انتخاب است.
اگر مقاومت در برابر آتش و کنترل صدا اولویت دارند: بلوک سفالی گزینه مناسب‌تری است.
در بسیاری از پروژه‌های انبوه‌سازی، ترکیب راهکارها برای جبران نقاط ضعف بلوک یونولیتی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، اجرای کف سازی شناور، لایه‌های عایق صوتی و افزایش ضخامت بتن رویه می‌تواند ضعف صوتی فوم را جبران کند و در عین حال مزایای وزن کم و عایق حرارتی عالی آن حفظ شود.
در پایان
با توجه به هزینه انرژی و الزامات مقررات ملی ساختمان، استفاده از بلوک یونولیتی گروه تولیدی میگلی همراه با جزئیات اجرایی مناسب می‌تواند به کاهش هزینه‌های بهره‌برداری و افزایش آسایش حرارتی منجر شود. اما در ساختمان‌هایی مانند هتل‌ها، مراکز درمانی و آپارتمان‌های لوکس که کنترل صدا اهمیت بالایی دارد، انتخاب بلوک سفالی منطقی‌تر است.
پرسش‌های متداول
کدام یک از بلوک یونولیتی یا سفالی عایق حرارتی بهتری دارد؟
بلوک یونولیتی با ضریب هدایت حرارتی حدود 0.03–0.04 W/m·K عایق حرارتی بسیار بهتری نسبت به بلوک سفالی است و به کاهش مصرف انرژی ساختمان کمک می‌کند.
آیا بلوک یونولیتی در برابر آتش ایمن است؟
خود یونولیت در برابر آتش ضعیف‌تر است، اما با اجرای لایه محافظ مانند گچ و خاک یا بتن رویه، مقاومت حریق سقف افزایش پیدا می‌کند و ایمنی ساختمان تأمین می‌شود.
کدام بلوک برای کاهش صدای بین طبقات مناسب‌تر است؟
بلوک سفالی به دلیل جرم بیشتر و چگالی بالاتر، انتقال صداهای هوابرد را بهتر کاهش می‌دهد. برای یونولیت می‌توان با کف‌سازی شناور و عایق صوتی، عملکرد صوتی سقف را بهبود داد.
آیا استفاده از بلوک یونولیتی باعث سبک‌تر شدن سازه می‌شود؟
بله، یونولیت بسیار سبک‌تر از سفال است و به کاهش بار مرده سقف کمک می‌کند. این ویژگی می‌تواند ابعاد تیرچه‌ها و مقاطع سازهای را کوچک‌تر کند و هزینه ساخت را کاهش دهد.
در پروژه‌های انبوه سازی کدام گزینه بیشتر استفاده می‌شود؟
در بسیاری از پروژه‌های انبوه‌سازی از بلوک یونولیتی به دلیل سبک‌وزنی و سرعت اجرا استفاده می‌شود و برای جبران ضعف صوتی، لایه‌های عایق صوتی و کف‌سازی شناور اجرا می‌کنند.
آیا بلوک سفالی عمر طولانی‌تری دارد؟
بله، بلوک سفالی در برابر ضربه مقاوم‌تر است و در طول زمان کمتر آسیب می‌بیند، بنابراین دوام مکانیکی بالاتری نسبت به یونولیت دارد.
